Formularz(ang. Form)
Formularz zbudowany jest z powiązanych ze sobą pól służących do wprowadzania i edytowania danych. Pola te mogą także wchodzić w skład innych komponentów.
Formularz może składać się z:
– Pola tekstowego i obszaru tekstowego (ang. Text field and Text area)
– Checkboxów i radio buttonów (ang. Checkboxes and Radio buttons)
– Listy rozwijanej (ang. Dropdown / Select)
– Wyszukiwarki (ang. Search)
– Kalendarza (ang. Date picker)
Elementy formularza podlegają walidacji.
Zasady stosowania
Projektowanie formularzy tylko pozornie jest prostym zadaniem. Aby formularz był jak najbardziej użyteczny, należy stosować się do kilku podstawowych zasad.
Krótki formularz
Formularz powinien być zbudowany z najmniejszej możliwej liczby pól. Jeśli jakieś pytanie nie jest obowiązkowe, należy rozważyć jego usunięcie.
Długi formularz podzielony na kroki
Jeśli konieczne jest zadanie wielu pytań użytkownikowi, należy podzielić formularz na kilka kroków. Każdy krok powinien koncentrować się na jednym wątku, np. podaniu adresu.
Precyzyjne pytania
Każde pole powinno być opisane w jednoznaczny sposób. Przykładowo, należy doprecyzować, jaki adres ma podać użytkownik. Czy jest to adres zamieszkania czy zameldowania?
Niedopasowane pytania
Jeśli część pytań dotyczy tylko pewnej grupy użytkowników, nie należy zadawać ich pozostałym osobom.
Pole tekstowe i obszar tekstowy(ang. Text field and Text area)
Służą do wprowadzania tekstu i jego edycji. Obszar tekstowy różni się od pola tekstowego tym, że pozwala na wprowadzenie większej ilości tekstu.
Struktura
Nagłówek
Wyjaśnia, jakie dane powinien wprowadzić użytkownik. Rekomendowany limit tekstu to 1 linijka na wszystkich rozdzielczościach. Nagłówek znajduje się nad polem edycji.
Pole edycji
Pole edycji w przypadku pola tekstowego jest niższe niż w przypadku obszaru tekstowego. Obszar tekstowy powinien mieć ustaloną minimalną wysokość tak, aby jasne było, że należy wprowadzić do niego większą ilość tekstu. Po wprowadzeniu dużej liczby znaków może dodatkowo pojawić się funkcja scrollowania.
- Kontener
Oddziela pole od reszty interfejsu.
- Tekst zastępczy (opcjonalny)
Znajduje się w środku kontenera. Wyjaśnia dodatkowo użytkownikowi charakter lub format danych, które powinien wprowadzić. Po wprowadzeniu minimum jednego znaku, tekst zastępczy znika. Tekst zastępczy nie powinien zawierać kluczowych informacji, bez których użytkownik nie mógłby poprawnie odpowiedzieć na pytanie. Jeśli konieczne jest umieszczenie takich informacji, należy skorzystać z tekstu pomocniczego.
- Kontener
Elementem interaktywnym jest pole edycji.
Warianty
W przypadku pola tekstowego, poza wariantem podstawowym, wyróżniamy dodatkowo pole przeznaczone na wpisywanie hasła. Wprowadzane do niego znaki są widoczne jako gwiazdki (*).
Zasady stosowania
Widoczny kursor
Po kliknięciu w pole edycji powinien pojawić się kursor wskazujący na aktualne miejsce wprowadzania danych.
Nagłówek umieszczony nad polem edycji
Hasło widoczne jako gwiazdki
Brak nagłówka
Zbyt długi nagłówek
Rekomendowana długość nagłówka to 1 linijka tekstu na wszystkich rozdzielczościach.
Ucięty nagłówek
Nie należy stosować wykropkowania w nagłówku.
Znikające ważne informacje
Tekst zastępczy nie powinien zawierać kluczowych informacji. Takie informacje mogą być umieszczone w tekście pomocniczym.
Checkboxy i radio buttony (ang. Checkboxes and Radio buttons)
Mogą występować pojedynczo lub w grupie (lista). Pozwalają użytkownikowi na dokonanie wyboru. W przypadku checkboxów, użytkownik może wybrać kilka opcji jednocześnie, nie wybrać żadnej z nich lub wybrać je wszystkie. Radio buttony wymuszają wybór jednej z dostępnych opcji.
Struktura
Nagłówek listy opcjonalny
Wyjaśnia, na jakie pytanie powinien odpowiedzieć użytkownik. Stosowanie nagłówków jest szczególnie istotne w przypadku listy powiązanych ze sobą checkboxów/ radio buttonów. Nagłówek znajduje się nad checkiem/ radio i etykietą.
Check / radio
Element interaktywny. Pozwala na zaznaczanie i w przypadku checkboxów na odznaczanie opcji.
Etykieta obowiązkowa z wyjątkiem checkboxów / radio buttonów w tabelach
Znajduje się zawsze po prawej stronie od checku / radio. Zawiera opis opcji. Powinna być możliwie jak najkrótsza i zwięzła.
Klikalnymi elementami są check/ radio i etykieta.
Zasady stosowania
Niezależne checkboxy
Zaznaczenie jednego checkboxu wchodzącego w skład grupy nie powoduje zaznaczenia ani odznaczenia pozostałych (z wyjątkiem checkboxów znajdujących się w relacji podrzędności-nadrzędności).
Zależne radio buttony
Zaznaczenie jednego radio buttona powoduje odznaczenie innych radio buttonów z grupy.
Duży obszar klikalny
Klikalny powinien być nie tylko check/ radio, ale także etykieta.
Radio button nie wywołujący natychmiastowej zmiany
Samo zaznaczenie radio buttonu nie powinno wywoływać żadnej akcji. Radio buttony powinny być częścią większego formularza, w którym wymagane jest dalsze zatwierdzenie wyboru.
Nieprawidłowe użycie checkboxów
Checkboxy nie powinny być stosowane, gdy możliwy jest wybór tylko jednej opcji.
Nieprawidłowe użycie radio buttonów
Radio buttony nie powinny być stosowane, gdy możliwe jest niewybranie żadnych opcji, wybranie niektórych opcji lub wszystkich. Ponadto, radio buttonów nie należy stosować, gdy wybór ma spowodować natychmiastową zmianę.
Lista rozwijana (ang. Dropdown / Select)
Komponent zawierający listę dostępnych opcji, z których użytkownik może wybrać jedną lub kilka (w przypadku wariantu z wielokrotnym wyborem). Najczęściej stosowany jest w formularzach, ale może także występować np. w filtrach.
- item
- item
- item
Struktura
Nagłówek
Wyjaśnia, jakiego wyboru powinien dokonać użytkownik. Rekomendowany limit tekstu to 1 linijka. Nagłówek znajduje się nad polem wyboru.
Pole wyboru
- Kontener
Oddziela pole od reszty interfejsu.
- Tekst zastępczy
Znajduje się w środku kontenera. Wyjaśnia dodatkowo użytkownikowi istotę wyboru. Po wybraniu jednej z opcji tekst zastępczy znika, a jego miejsce zajmuje wybrana wartość.
- Strzałka
Informuje o możliwości rozwinięcia/ zwinięcia listy. Po kliknięciu obraca się, czemu towarzyszy drobna animacja.
- Kontener
Lista opcji
Zawiera wszystkie możliwe do wyboru opcje. Każda z opcji powinna być opisana w możliwe najbardziej dokładny i zwięzły sposób.
Klikalne są wszystkie elementy, z wyjątkiem nagłówka.
Lista rozwijana nie może być rozwinięta przez użytkownika, jeśli jest nieaktywna (ang. disabled).
Warianty
- item
- item
- item
Lista rozwijana jednokrotnego wyboru (po lewej)
Pozwala na wybór tylko jednej opcji.
Lista rozwijana wielokrotnego wyboru (po prawej)
Pozwala na wybór jednej, kilku lub wszystkich opcji.
Zasady stosowania
Lista rozwijana po kliknięciu
Lista powinna rozwijać się po kliknięciu w dowolny element pola wyboru.
Jasno zdefiniowane opcje
Opcje należy opisać w taki sposób, aby użytkownik wiedział, czego może się spodziewać po wybraniu jednej z opcji.
Lista rozwijana domyślnie zamknięta
Lista rozwijana powinna być zawsze domyślnie zamknięta.
Nagłówek umieszczony nad polem wyboru
Brak nagłówka
Zbyt długi nagłówek
Rekomendowana długość nagłówka to 1 linijka tekstu na wszystkich rozdzielczościach.
Ucięty nagłówek
Nie należy stosować wykropkowania w nagłówku.
Wyszukiwarka (ang. Search)
Struktura
Pole wyszukiwarki
- Kontener
Oddziela pole od pozostałych elementów interfejsu.
- Ikona lupy
Nie jest klikalna. Informuje użytkownika o funkcji wyszukiwania.
- Tekst zastępczy
Wskazuje na funkcję wyszukiwania.
- Kontener
Cały komponent jest klikalny.
Kalendarz (ang. Date picker)
Pozwala na wprowadzenie daty. Użytkownik może to zrobić poprzez samodzielne wprowadzenie daty do pola wyboru zgodnie z podanym formatem lub wybrać ją z widoku kalendarza.
Struktura
Nagłówek opcjonalny
Wyjaśnia, jaką datę powinien wybrać użytkownik. Rekomendowana długość tekstu to 1 linijka tekstu na wszystkich rozdzielczościach. Nagłówek znajduje się nad polem wyboru daty.
Pole wyboru daty
- Kontener
Oddziela pole od reszty interfejsu.
- Tekst zastępczy
Znajduje się w środku kontenera. Wskazuje prawidłowy format daty. Po wpisaniu pierwszych znaków, tekst zastępczy znika.
- Ikona kalendarza
Kliknięcie tej ikony otwiera widok kalendarza.
- Kontener
Widok kalendarza
Jest widoczny po kliknięciu ikony kalendarza.
- Menu wyboru roku
Otwiera widok listy, na której użytkownik może wybrać rok.
- Strzałki
Pozwalają na nawigację pomiędzy miesiącami.
- Dni tygodnia
- Dni miesiąca
- Link “Dziś”
Jego naciśnięcie powoduje zaznaczenie bieżącej daty.
- Menu wyboru roku
Wszystkie elementy z wyjątkiem nagłówka są klikalne.
- Mo
- Tu
- We
- Th
- Fr
- Sa
- Su
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
Zasady stosowania
Kalendarz otwierany po kliknięciu
Widok kalendarza powinien otwierać się tylko po kliknięciu w ikonę kalendarza.
Nagłówek umieszczony nad polem wyboru daty
Brak nagłówka
Zbyt długi nagłówek
Rekomendowana długość nagłówka to 1 linijka tekstu na wszystkich rozdzielczościach.
Ucięty nagłówek
Nie należy stosować wykropkowania w nagłówku.
Dodatkowe opisy i wyjaśnienia
Większość elementów formularza może zawierać dodatkowe opisy i wyjaśnienia. Pozwalają one przekazać użytkownikowi bardziej rozbudowane instrukcje wypełnienia danego pola. Czasami może również wystąpić konieczność wyjaśnienia użytkownikowi, dlaczego jest on o coś pytany
Struktura
Ikona informacji opcjonalna
Po najechaniu na ikonę pojawia się dodatkowy opis w formie tooltipu. Opis ten może wyjaśniać trudniejsze terminy lub powód, dla którego dane pytanie się pojawia. Nie należy umieszczać w tym miejscu informacji niezbędnych do wypełnienia pola.
Informacja “opcjonalne” / “obowiązkowe” opcjonalna
Informacja o tym, czy wypełnienie danego pola jest obowiązkowe (* lub “obowiązkowe”), czy opcjonalne (“opcjonalne”). Jeśli stosowana jest gwiazdka (*) należy na górze i/lub na dole formularza wyjaśnić co ona oznacza.
Tekst pomocniczy opcjonalny
Podpowiada użytkownikowi jak wypełnić pole. W przeciwieństwie do tekstu zastępczego zawartego w obrębie pola, nie znika po rozpoczęciu wprowadzania danych, ale jest cały czas widoczny.
Zasady stosowania
Wyjaśnione trudniejsze pojęcia
Tekst pomocniczy, który nic nie wyjaśnia
Tekst pomocniczy nie powinien dublować ani nagłówka, ani tekstu zastępczego.
Zbyt dużo opisów i wyjaśnień
Walidacja
Wartości wprowadzone przez użytkownika muszą zostać zwalidowane. Użytkownik musi natomiast zostać poinformowany o wyniku walidacji, tj. o wyniku pozytywnym lub o ewentualnych błędach. Tego typu informacja zwrotna powinna:
- pojawiać się możliwie jak najszybciej, jednak nie wcześniej niż po opuszczeniu pola przez użytkownika (z wyjątkiem walidacji inline wskazującej na postęp)
- być łatwa do zauważenia
- być precyzyjna i zrozumiała
- zawierać informacje, które pomogą użytkownikowi naprawić błąd
Walidacja inline
Wszędzie tam, gdzie to możliwe zaleca się walidację inline (ang. Inline validation). Pojawia się ona bezpośrednio po opuszczeniu przez użytkownika danego pola i jest umieszczona w pobliżu pola, którego dotyczy. Pozwala ona użytkownikowi szybko zauważyć, że popełnił błąd i poprawić go – jeszcze przed wysłaniem formularza.
Walidacja inline może być również wykorzystywana do sygnalizowania postępu lub sukcesu w uzupełnianiu pola, np. podczas tworzenia unikatowego loginu lub silnego hasła. Wówczas jest ona widoczna cały czas podczas uzupełniania pola.
Zasady stosowania
Walidacja inline
Jeśli tylko jest to możliwe, należy stosować walidację inline. Powinna się ona pojawić po opuszczeniu pola przez użytkownika (z wyjątkiem walidacji wskazującej na postęp).
Zbyt dużo pozytywnej informacji zwrotnej
Nie należy wprowadzać nadmiar pozytywnych informacji zwrotnych. Należy stosować ją jedynie wówczas, gdy użytkownik może mieć wątpliwość, czy poprawnie wypełnił dane pole. Czasami jedynym wymogiem jest to, aby pole było uzupełnione. W takich sytuacjach lepiej jest nie udzielać pozytywnej informacji zwrotnej, ponieważ byłaby ona rozpraszająca.
Unikanie potencjalnych błędów
Dobry projekt interfejsu może pomóc użytkownikom w unikaniu błędów.
Krótkie i jednoznaczne nagłówki
Należy stosować krótkie, ale zrozumiałe, dobrze przemyślane nagłówki, teksty zastępcze, tooltipy i teksty pomocnicze. Przykładowo, zamiast “Telefon” nagłówek może brzmieć “Telefon służbowy”.
Pola sugerują format odpowiedzi
Forma i typ pola powinny sugerować oczekiwany format odpowiedzi. Przykładowo, zamiast jednego dużego pola na numer telefonu można zastosować listę rozwijaną z numerami kierunkowymi, a następnie trzy mniejsze pola oddzielone spacjami lub jedno pole z odpowiednim tekstem pomocniczym. Wówczas zrozumiałe jest, że należy wybrać numer kierunkowy kraju, a następnie podać numer komórkowy.
Ograniczanie wprowadzania błędnych danych
Wszędzie, gdzie jest to możliwe należy blokować możliwość popełnienia błędu. Przykładowo, można zablokować możliwość wpisywania liter w polu przeznaczonym na numer telefonu.
Elastyczność
Pola powinny pozwalać na pewną elastyczność, tj. literówki, skróty, różne formaty danych. Przykładowo, jeśli numer kierunkowy nie jest wybierany z listy, możemy dopuścić zarówno format z “+”, jak i z “00”.
Komunikaty błędu
Nawet najlepiej zaprojektowane formularze są czasami wypełniane nieprawidłowo. Wówczas pojawiają się komunikaty błędu. Komunikaty te powinny zwracać uwagę użytkownika na wystąpienie błędu, wyjaśnić jego istotę oraz wskazać sposób jego poprawy.
Widoczne komunikaty błędu
Powinny pojawiać się w miejscu, na które użytkownik spojrzy. Przykładowo, po wysłaniu błędnie wypełnionego formularza użytkownik może zostać przeniesiony do miejsca, w którym wystąpił błąd.
Komunikaty błędu blisko pola, którego dotyczą
Komunikaty błędu przykuwające uwagę
Komunikaty błędu powinny przykuwać uwagę. Najczęściej osiąga się to poprzez stosowanie czerwonego fontu i ikony błędu. Czasami stosuje się w tym celu także animacje (np. potrząsanie).
Odpowiedni język komunikatów błędu
Powinny one być zrozumiałe (napisane prostym, ludzkim językiem), kulturalne (wyrażone spokojnym, wyrozumiałym tonem bez wykrzykników) oraz pomocne (jasno wskazywać na charakter błędu i sposób jego naprawienia).
Powtarzające się błędy
Czasami użytkownik popełnia kilka razy ten sam błąd, co wyraźnie wskazuje na problemy z komunikacją.
Dodatkowy komunikat
Jeśli użytkownik popełnia kilka razy ten sam błąd, należy wyświetlić mu dodatkowy komunikat, który może np. zawierać link do strony “Pomoc” lub numer telefonu na infolinię.
Zbadanie problemu
Przede wszystkim jednak zaleca się głębsze zbadanie problemu i rozważenie przeprojektowania formularza.